Champagne: de elitedomeinen
Traditioneel is champagne altijd een markt geweest van grote huizen die hun druiven kopen bij wijnboertjes. Dat is anno 2023 niet anders: de Grandes Marques produceren het leeuwendeel aan champagne, terwijl minstens twee derde van de druiven geoogst wordt door récoltants en aanverwanten.
De récoltant-manipulant (RM) wringt zich tussen beide en maakt eigen wijn van de eigen druiven. Onder die RM nemen enkelen hun roeping ernstig. Ze stellen alles in het werk om de beste kwaliteit te maken. Kortom, je kunt spreken van een revolutie bij de récoltants.
Het verhaal is universeel: waar deze elitedomeinen vroeger hun druiven braafjes aan de Négociant-Manipulant (NM – goeddeels overlappend met de Grandes Marques) of de cooperatives leverden, houden ze nu hun beste fruit voor zich. Ze investeerden in hun wijnkelder, opslagcapaciteit, ontvangstruimte en marketing. Kortom, alles wat de NM voor zichzelf zou doen…
Het lijdt geen twijfel dat de elite zich spiegelt aan de grote huizen. Ze hebben daartoe overigens meer dan gelijk: op alle gebieden steken ze de grote huizen naar de kroon. Op dit ogenblik reken ik een 200-tal RM bij deze elite.
Wijngaarden
Alle elitedomeinen drijven op de wijngaarden. Logisch: ze zetten zich op die manier af tegen de gevestigde verhalen over champagne. Hun verhaal is erg interessant, want het brengt hen dichter bij het ‘terroir’concept in Champagne. Terroir is zeker omstreden, en ongetwijfeld ook een marketingverhaal, maar het lijdt geen twijfel dat ‘de plaats waar de wijn groeit’ van groot belang is voor de geur en smaak van het product.
Parcellair
Vele van de elitedomeinen, zoniet alle, beschikken over de infrastructuur om de druiven parcellair te vinifiëren en te bewaren. Dat geeft mogelijkheden op het moment van de assemblage. Waar een ‘gewone’ RM omwille van kost zich gedwongen ziet, de assemblage te beperken tot ‘jaargangwijn’ plus ‘reservewijn’, kan een elitedomein meerdere jaargangwijnen, tot wel tientallen, assembleren om tot een nauwkeuriger resultaat te komen. Ook voor de opslag van reservewijnen zijn ze dikwijls uitgerust om ook hier verschillende soorten apart op te slaan, al gaanze niet zo ver als grote domeinen zoals Krug en Veuve Clicquot die letterlijk honderden verschillende reservewijnen in stock houden.
Heel vaak zie je dat elitedomeinen een parcellaire champagne in hun gamma hebben, vergelijkbaar met ‘Le Clos du Mesnil’ van Krug, die immers ook van één wijngaard afkomstig is.
Een trendsetter was Pierre Péters, die zijn Spécial Club hernoemde naar het perceel ‘Les Chétillons’ in le-Mesnil-sur-Oger toen hij de Club des Trésors verliet. Velen zijn het voorbeeld gevolgd, en de champagnespecialiste Essi Avellan MW wijdde er zelfs een artikel aan: The Power of One: Single Vineyard Champagne.
Andere domeinen maken dan wel geen parcellaire champagne, maar vermelden de namen van de gebruikte percelen in de blend nauwkeurig op het etiket. Te denken valt aan Gimonnet, die er zelfs de percentages bij zetten.
Wijnkelder
Voor indrukwekkende wijnkelders moet je bij de grote huizen zoals Mercier (treintje!), Veuve Clicquot (wijnbeleving!) of Taittinger (kunst!) zijn. Die historische groeven kunnen maar in het bezit zijn van kapitaalkrachtige producenten. Bij de elitedomeinen tref je soms ook leuke kelders aan met historisch belang. Ik denk aan Cailleze-Lemaire, met hun voorloper van de automatische remueermachine, of aan Charbaut, met de zeventiende-eeuwse kelders waarin je de groeven kunt zien die de wijn opvingen die anders verloren zou zijn gegaan aan de flessenbreuk ten gevolge van een niet-bemeesterde tweede gisting in de fles.
De revolutie van de récoltants
Ook op het gebied van marketing laten de elitedomeinen zich niet onbetuigd: zoals ook de grote huizen besteden ze een goed deel van hun inkomsten aan promotie. Velen maken deel uit van één van de groepen die jaarlijks de Printemps des Champagnes organiseren, al zitten daar ook mindere goden tussen en hebben ook sommige huizen een weg naar die Printemps gevonden.
Kortom, sinds 20 jaar telt de champagnemarkt een nieuwe speler naast de coöperatives, de grote huizen en de kleine boertjes. Bij gebrek aan eigen naam betitel ik ze dan maar als hoe ze bij de meeste champagneliefhebbers overkomen: een gepriviligeerde en inderdaad wat elitaire groep, ontstaan uit de RM. Een echte revolutie die zich de komende jaren nog sterker zal doorzetten.
