Pinot N(whar)
Merkwaardig wijngebied
De Duitse Ahr is met zijn 560 hectare wijnbouwgrond één van de kleinste gebieden van Duitsland. Meer dan 80% is beplant met blauwe druiven, in de hoofdtoon pinot noir (spätburgunder) met een beetje frühburgunder (pinot noir précoce, bij ons ook wel bekend als ‘vroege loonse’).
Je hebt nog maar net de snelweg verlaten richting Bad Neuenahr, of je rijdt een magnifieke vallei binnen. De bodem bestaat uit grijsblauwe leisteen, de bossen die er groeien zijn overvloedig groen en het contrast tussen die kleuren heeft iets magisch.
Hoe meer je oostwaarts rijdt, des te sterker overvalt je het gevoel dat dit een prima wijnbouwstreek is. Hoger gelegen percelen zijn duidelijk begroeid met wijnstokken: het zijn over het algemeen Grosses Gewächs (GG), de grand crus van Duitsland als je wil.
De VdP-wijnbouwers
Het leeuwendeel van de druiven uit de Ahr belandt bij de coöperatieven of Winzergenossenschaft. Slechts enkele tientallen domeinen produceren van eigen kweek en voor eigen kas. Van die dozijntjes zijn* er precies zes lid van het VdP (Verband Deutsche Prädikatsweingüter), zowat de ‘elite’ van de Duitse wijnbouw. Al zijn er natuurlijk uitzonderingen, maar laat ons even bij het gewone blijven want dat is al bijzonder genoeg.
In het uiterste oosten van de Ahr ligt Heimersheim, thuisbasis van Weingut Nelles. Philip is één van de stichtende leden van het VdP maar het bijzondere aan zijn domein, momenteel gerund samen met zoon Thomas, gaat veel verder. De Heimersheimer is de enige VdP-wijn die op een ondergrond van basalt groeit, en de topcuvées zijn genoemd naar het vatnummer. B52 is de beste en dat is puur toeval.
De broers Marc en Frank Adenauer gaan er prat op de kleinste GG van Duitsland (0,68ha) te bewinnen: de Walporzheimer Gärkammer. De proeverij ter plekke is memorabel want de broers zijn niet te beroerd om ongeveer elke cuvée in de kelder te openen voor ons. Zoals bij Nelles is het houtgebruik heftig, maar de wijnen kunnen het aan en zeker na kelderrijping moet dit absoluut goed zijn.
Jean Stodden is het meest bekende wijndomein van de Ahr. We treffen het in Rech, in het midden van het Ahrdal. De ontvangstruimte is erg modern en je krijgt niet zomaar alles te proeven, daarvoor is het mondiale succes te groot. Na aandringen mogen we proeven en selecteren we uiteindelijk één van de beste wijnen van dit domein. We zijn benieuwd naar wat deze prestigieuze wijn in het glas zal brengen enkele jaren later…
Midden in het Ahrdal ligt het domein Meyer-Näkel, een op-en-top vrouwelijk wijndomein met Meike en Dörte aan het roer. De wijngaarden liggen op leisteen, de wijnen authentiek met die ‘mineralige’ toets die je nergens anders in de wereld aantreft.
Vlakbij bezoeken we ook Kreutzberg, een domein dat trots is op zijn extreem steile wijngaarden. De wijnbouw is traditioneel, maar behalve de grote vaten gebruiken ze ook kleinere houten vaatjes die meer houtaroma afgeven. Wachten is dus de boodschap… maar of de wijn het aan kan?
Het meest westelijke gedeelte is de thuishaven van Deutzerhof in Mayschoss. De wijngaarden liggen in een amfitheater en het zicht is werkelijk uniek. Ook de wijnen kunnen me bekoren. Ze hebben een soort van primair fruit dat imponeert, maar tegelijk is de aciditeit hoog genoeg om ze een houdbaarheid te verlenen. Het type wijn dat ik graag enkele jaren in de kelder hou.
Maar tegenover dit idyllisch tafereel van prachtige wijngaarden zou zich anno 2021 een ware tragedie aftekenen…
Een regelrechte ramp
In volle coronacrisis, we schrijven zomer 2021, treft een hevig onweer de Ahr. Het dal wordt overspoeld door een gigantische watermassa, de infrastructuur van de meeste domeinen lijdt aanzienlijke schade en ook de opgeslagen voorraden worden grotendeels vernield.
De wijnbouwers zijn ten einde raad. Er worden zelfs verkoopacties georganiseerd van ‘geredde’ flessen zonder etiket… Hulpacties worden opgestart, ook vanuit het buitenland. Sommige wijnbouwers gaan zelfs zo ver, dat ze een handel opstarten met Zuid-Afrikaanse wijnen!
Er is echter één troost: de beste wijngaarden liggen zo hoog, dat ze grotendeels gespaard zijn gebleven. Eens de infrastructuur hersteld is, zal de wijnbouw opnieuw bloeien in dit mooie stukje Duitsland.
Maar ouderen ze?
Een wijnvriend met veel ervaring in de referentiestreek van de pinot noir, Bourgogne, waarschuwde me: “Ze ouderen niet hé!”. Maar dat wilde ik wel eens proefondervindelijk aantonen. Ik gaf vijf naaste medewerkers en mezelf een budget van 50 euro per fles (!) om bij elk van de zes VdP-domeinen één wijn aan te kopen die bijzonder in de smaak viel. Eén voorwaarde: het moest een GG zijn, het beste dat de streek te bieden heeft.
Zo belandden er dus in januari 2023 zes GG-wijnen uit de Ahr op de proeftafel, keurig eentje per VdP-domein. De oogstjaren liepen van 2015 tot 2017, al was de meerderheid van 2016 wat een mooi jaar is.
Bij een eerste, vluchtige, proef moest ik mijn wijnvriend gelijk geven die zijn twijfels had bij de houdbaarheid van de Ahrwijnen. Na vier tot zes jaar waren deze wijnen op dronk. Ze toonden een mooie mengeling tussen primair fruit met aardbei en kers, secundaire toetsen voornamelijk van houtlagering, en tertiaire tonen met champignons en kreupelhout. Niettemin een erg interessante proeverij, en ook weer hier veranderden de wijnen in het glas naarmate de tijd vorderde…
De proeverij, met meer dan 20 ervaren proevers die de wijnen blind proefden, was een verrassing van formaat.
Drie wijnen bleken aan elkaar gewaagd en van hoog niveau.
Meyer-Näkel Sonnenberg 2017: een wijn die duidelijk ‘pinoteert’, met een aroma van houtskool en rood fruit. Hoge zuurgraad, fijn fruit.
Adeneuer Gärkammer 2016: een tikje botergeur vertelt dat de wijn nog in evolutie is. Nochtans ook wat primair fruit gecombineerd met tertiaire geuren zoals champignon. Nog wel wat hout merkbaar. Evolueert mooi.
Deutzerhof Eck 2015: diepere kleur (wellicht te wijten aan de jaargang), fijn aroma met rozen maar ook eucalyptus, tikje grassig. In de mond soepel en wat zoetig.
Twee wijnen waren goed, maar hadden hier en daar minpunten.
Nelles 1479 – B52 Heimersheimer Burggarten 2016: krachtige wijn met hoge zuren en veel hout nog. Sappig. Na een tijdje een dierlijk aroma, nog later wat eucalyptus. Complexe wijn. Misschien nog te jong?
Kreutzberg – Sonnenberg 2016: licht chemische geur, later aardbei en hooi. Duidelijke geur van overrijp fruit, neigt naar port. Zuren zijn aanwezig maar niet penetrant.
Eén wijn was duidelijk minder goed dan de andere. De verrassing? Jean Stodden, de grootste naam uit de Ahrvallei, kwam er als minste uit…
Jean Stodden – Hardtberg 2016: fruitig met primaire aroma’s (kers). In de mond duidelijk tertiair. Kruidige en groenige toets.
Noot
- Ondertussen is ook Burggarten tot de VDP toegetreden.
