Nieuwe druiven in Bordeaux
Op 26 juni organiseerde de Union des Grands Crus de Bordeaux (UGCB) de jaarlijkse degustatie in Maison de la Poste op de site Tour & Taxis in Brussel. Dat Belgen – en vooral Vlamingen, nog altijd fervente afnemers zijn weten ze in Bordeaux zeer goed. Of de volgende generatie wijnliefhebbers de typiciteit van Bordeaux nog zal terugvinden is de hamvraag.
Van Burdigala tot de classificatie van 1855
Wat ooit zowat driehonderd jaar voor Christus begon als een Gallische nederzetting aan de brede Gironderivier kennen we vandaag als Bordeaux, de hoofdstad van het departement Gironde. De Romeinse legioenen veroverden in 56 na Christus de “haven van de maan” om er maar liefst vier eeuwen te blijven. Het milde klimaat was uitermate geschikt voor de introductie van wijngaarden. De Latijnse dichter Magnus Decimus Ausonius schreef zijn werken in een villa even buiten de stad Burdigala. Château Ausone, het beroemde wijnkasteel op de kalkheuvel van Saint-Emilion, ontleent zijn naam aan deze dichter.
Vele eeuwen van conflicten en godsdienstoorlogen zorgen voor ups en downs in de wijnbouw. In de 18de eeuw lag Montesquieu mee aan de basis van de “belle époque” van Bordeaux. Hij was niet alleen voorzitter van het parlement van Bordeaux, maar naast rechtsgeleerde, politiek theoreticus en schrijver ook een begenadigd wijnbouwer. De Chartrons zoals de wijnbouwers uit Bordeaux worden genoemd spelen een belangrijke rol in het ontwikkelingsproces. De wijnstokken worden in rijen aangeplant waardoor trekdieren kunnen worden ingezet. Nieuwe wijnbereidingstechnieken verhogen de kwaliteit en door het gebruik van zwavel rijpen de wijnen verder op houten vaten.
De wijnwelvaart komt tot stilstand door de Franse revolutie en de Napoleontische oorlogen, maar nadien herleven de Franse Bordeauxkastelen waarvan de naam en reputatie vaak verbonden blijft met rijke en adellijke wijnfamilies die een onderlinge prijshiërarchie creëren.
In 1855 vindt de eerste wereldtentoonstelling plaats in Parijs en president Napoleon III liet een lijst opstellen met de beste wijnen uit Médoc en Sauternes op basis van de toen geldende prijzen. De classificatie van 1855 met de crus classés van Médoc zou maar één enkele keer worden gewijzigd: in 1973 promoveerde château Mouton-Rothschild van deuxième naar premier cru classé.
The Tasting Bordeaux 2018
Terug naar de degustatie van de UGCB die meer dan 130 wijndomeinen verenigt van zowel de linkeroever van Gironde en Garonne als de rechteroever van de Dordogne. De prestigieuze degustatie waar vele sommeliers jaarlijks naar uitkijken was perfect coronaproof georganiseerd. In het glas kwam jaargang 2018, een miraculeus wijnjaar.
In de lente van 2018 zag het er allesbehalve rooskleurig uit. Eind mei vernietigden onweer en ernstige hagelbuien bijna tienduizend hectaren wijngaarden. Vooral Blaye, Bourg, een deel van de Médoc en Entre-deux-mers werden zwaar getroffen. En toen kwam de regen, veel regen… De zachte lentetemperaturen zorgden voor een snelle verspreiding van meeldauw die bijzonder agressief te werk ging. Slechts weinig wijngaarden werden niet aangetast door de gevreesde schimmel die serieuze oogstverliezen met zich kan meebrengen. Dit was ongezien in Bordeaux en men vreesde het ergste.
Midden juli brak dan eindelijk de zon door. De wijnstokken herstelden zich en de druiven baadden rijkelijk in de zon. De mooie afwisseling tussen warme dagen en frisse nachten zorgden voor een optimale opbouw van suikers in de druif. Augustus was warm en ook de septemberzon bleef aanhouden tot de vroege oogst. Als we het globaal bekijken zijn alle criteria aanwezig om van een groot wijnjaar te kunnen spreken. Zo klonk het vanuit Bordeaux.
Op een paar uitzonderingen na proefde ik zeer rijpe rode wijnen met uitgesproken primaire fruitaroma’s. Sappig en rijk met een zeer toegankelijke tanninestructuur. Sommige wijnen misten aciditeit en waren zwoel en jammy. Lekker en toegankelijk in hun jeugd, maar ik stel mij vragen bij het bewaarpotentieel en vooral de typiciteit. In Saint-Emilion verwacht ik niet onmiddellijk alcoholpercentages van 14,5 tot zelfs ééntje met 15,5% alcoholvolume!
Nieuwe druiven in Bordeaux
In 2018 kwamen vele wijnbouwers in Bordeaux er met de schrik vanaf. Gelukkig maar, want voor velen zou het catastrofaal zijn geweest na een moeilijk 2017 waar door vorstschade ook al een groot deel van hun oogst werd vernietigd. Eén ding is zeker: de opwarming van het klimaat en de extreme weersomstandigheden met vorst steeds later in het voorjaar en vernietigende hagelbuien zorgen voor hoofdbrekens.
Om de strijd met de klimaatcrisis aan te gaan heeft het “syndicat viticole” de wijnproducenten toegestaan om zeven nieuwe druivenvariëteiten te gebruiken. Sommige druivenrassen gedijen goed in warmere omstandigheden, andere rassen hebben dan weer een goede natuurlijke weerstand tegen ziektes.
Welke druivenvariëteiten zijn dit dan, hoor ik u denken:
marselan, een kruising van grenache en cabernet sauvignon
touriga nacional, de nationale trots uit de Portugese Douro
castets, een druif uit de Pyreneeën die goed bestand is tegen meeldauw
arinarnoa, een kruising tussen cabernet sauvignon en tannat
alvarinho, de Portugese witte druif uit het noorden van Portugal, ook bekend als albarino uit de Spaanse appellatie Rias Baixas
petit manseng, bekend uit de Jurançon
Liliorila, een kruising tussen chardonnay en baroque
Voorlopig zijn het enkel de regionale appellaties aop Bordeaux en aop Bordeaux Supérieur die met deze zeven nieuwe druivenvariëteiten kunnen gaan experimenteren. Voor de gemeentelijke appellaties en de grote châteaux van de UGCB zal dit wel nog even duren…
Zij zien voorlopig meer heil in de juiste keuze van de onderstam om de eigenheid van de druivenvariëteit te behouden, met meer veerkracht om weerstand te bieden tegen droogte en waterstress. Wijzigingen in het loofwandbeheer, later snoeien, minder ontbladeren en de densiteit beperken zijn stappen in de goede richting. Ook zien we dat bij nieuwe aanplantingen meer gekozen wordt voor malbec en petit verdot, twee toegelaten druivenvariëteiten die wat op het achterplan waren verdwenen. Zeker de petit verdot die vroeger moeilijk rijp te krijgen was, is nu aan een serieuze comeback bezig. Wordt vervolgd.
