Autochtone druiven in Slovenië
Als wijnproducent heeft het Centraal-Europese landje Slovenië, half zo groot als Zwitserland en met een bevolking van amper twee miljoen zielen, een rijke geschiedenis die begon met de Kelten. In de middeleeuwen domineerden kloosters de wijnproductie, en nog later kwam het onder de Sovjetparaplu terecht met de creatie van ‘Joegoslavië’ (letterlijk: Zuid-Slavië). Gelukkig zijn de tijden van de wurgende planeconomie van de Sovjets voorbij en kunnen de 40.000 wijngaardeniers hun zowat 15.000 hectare wijnbouwgrond weer vrijelijk bewerken.
Als historische wijnproducent beschikt Slovenië over heel wat interessante lokale druivenrassen. Ik zocht twee producenten op in evenveel regio’s en proefde er uitgebreid het assortiment, met de nadruk op die autochtone druiven.
Wipach in Vipava
De eerste stop maakte ik in Vipava, de hoofdplaats van de gelijknamige vallei. Er zijn zo een 45 producenten actief die ‘odprte kleti’ (letterlijk: open kelders) hebben en waar je dus terecht kunt voor een proeverij. Eentje daarvan is Wipach, een nog jong maar erg dynamisch bedrijf. Anya heeft een job op de lagere school van de gemeente, maar spendeert verder alle tijd in de wijnkelder. Haar man is een gewezen accordeonmaker, maar gaf die stiel op om zich honderd procent op de wijnbouw toe te leggen. Het koppel bewerkt vijf hectare wijngaarden waarvan jaarlijks zo’n vijftienduizend flessen geproduceerd worden. Wipach is een Keltisch woord dat zoveel betekent als ‘vallei tussen de rotsen’ en dat is een mooie omschrijving voor deze streek.
Geproefd
1. Zelen 2020
Florale, wat gistige indruk. In de mond impressie van groene thee. Fris met een licht bittertje in de afdronk.
‘Zelen’ betekent ‘groen’ en dat slaat in dit geval op de felgroene kleur van de bladeren en de scheuten van deze druif.
2. Zelen 2019
Gelijkaardige indruk aan de voorgaande, maar in de mond duidelijk rijper en ronder met een toetsje honing.
Anya vertelt fier dat deze wijn door de Sloveense sommeliersgilde als favoriet verkozen werd voor bij visgerechten.
3. Pinella 2020
Fruitige geur met tropische vruchten (ananas) maar ook perzik. Fruitig en fris, maar toch mondvullend met een zekere rondheid en een goede lengte.
Ik liet deze wijn aan andere wijnbouwers proeven en ze waren verbaasd over de kracht van deze pinella. De verklaring ligt voor de hand: Anya vertelde me dat ze een groene oogst hadden uitgevoerd (verwijderen van onrijpe trossen, zodat er meer sap overblijft voor de andere). Ongebruikelijk in de Vipavavallei maar wat mij betreft een aanrader.
4. Rebula 2019
Zachte indruk met perzik en nootjes. Intense smaak met rondheid en veel sap. Impressionant zonder overweldigend te zijn.
Deze wijn is afkomstig van een oude wijngaard (meer dan 65 jaar). Hij macereert gedurende twee dagen en blijft dan acht maanden op gebruikte Franse eiken vaten van 500 liter. Jammer genoeg zal de wijngaard gerooid worden, maar het koppel heeft al een nieuwe wijngaard met rebula aangeplant.
5. Vipava blend 2020 (50% rebula, 30% pinella, 20% zelen, met maceratie en rijping op oude Franse eiken vaten gedurende 19 maanden)
Perziksteek. Fris en rijp, mooie aciditeit en een verfrissend bittertje op het einde.
Het klassieke verhaal van de grootouders en ouders die de traditie in ere willen houden (pinella en zelen nooit op houten vat!) terwijl de kinderen willen experimenteren. Wat mij betreft kan een blend met voldoende rebula de houtrijping zeker aan.
6. Rebula 2017 (‘orange’ rebula, 61 dagen maceratie en 49 maanden op gebruikte Franse vaten)
Witte chocolade, kers en tropisch fruit vermengen zich in het aroma van deze bijzondere wijn met zijn goudgele kleur. Later komt ook wat amandelschil doorschemeren. Bijzonder maar ook bijzonder lekker en helemaal geen geoxideerd appelsap dat zo vaak als orange wine verkocht wordt.
Historisch gezien lieten de Slovenen hun witte wijnen langdurig macereren en op hout rijpen om ze langer houdbaar te maken. In die zin lopen ze dus helemaal geen trend achterna.
Tavcar in Kriz (Karstregio)
Dit generaties oude domein wordt gerund door Alen, een houtbewerker die ook een kundige wijnmaker is, en Katusja, die de vakantieappartementen onder haar hoede neemt. Ze spreekt vlot Engels en staat dus eveneens in voor de proeverijen en de verkoop van de wijnen en andere producten van het domein. Behalve internationale variëteiten zoals cabernet sauvignon, merlot, sauvignon blanc, riesling en pinot noir staat er ook refosco, lokaal teran genoemd, vitovska grganja en malvoisie, die we gerust als een lokale variëteit kunnen beschouwen.
Ook dit domein heeft vijf hectare wijngaarden in productie, waarvan een aantal percelen ouder zijn dan 50 jaar. De wijnkelder werd recent vernieuwd en er is ook een groot proeflokaal waar zelfs een hele autobus wijntoeristen kan ontvangen worden. De vaten zijn een mengeling van erg oude Sloveense eiken en nieuwe Franse van bekende tonneliers.
De ontvangst is in elk geval hartelijk en we krijgen zelfs een schotel met lokale kazen en Prsut (prosciutto). Let ook op de massieve houten deur die de ingang naar de wijnkelder vormt. Een werk van Alen, en als je goed kijkt herken je misschien zelfs bepaalde mensen.
Geproefd
(behalve de lokale druiven proefde ik ook de internationale variëteiten, waarvan ik zowel de cabernet sauvignon als de merlot bijzonder geslaagd vond. Oudere flessen bevestigden mijn vermoeden dat ze beide erg lang houdbaar zijn)
1. Vitovska grganja 2018
Minerale en frisse wijn met wat perziksteen. In de mond diepgaand, met duidelijk oxidatieve toets, en een heerlijk verfrissend bittertje in de afdronk. Een erg klassieke wijn en ik geef grif toe dat ik er een zwak voor heb, want waar vind je ze nog? Mijn voorliefde weerhoudt me er ook van mijn gastvrouw richting temperatuurcontrole te duwen, want dan beland je bij de eenvormige, fruitige stijl van wijnen die in de hele wereld gemaakt wordt.
2. Teran 2018
Aanvankelijk erg fruitig, zelfs bijna konfituurachtig met braambessen en zwarte kers. Daarna een hint van tomatenblad, waardoor je zou zweren dat er cabernet in de mix zit. Toch is dit 100% refosco. De licht groenige tint is van voorbijgaande aard want bij rijping in de fles blijft enkel het rijpe fruit over. Teran is de trots van de streek en terecht.
In 2016 kreeg deze teran de hoogste Sloveense onderscheiding: een gouden medaille, uitgereikt door de plaatselijke vereniging van sommeliers. Meer dan verdiend want de wijn is niet enkel in zijn jeugd te genieten, maar hij kan ook probleemloos vele kelderjaren aan. In feite wordt hij pas goed na vijf of meer jaren kelderrust.
3. Teran ‘liqueur’ (teran met toevoeging van grappa, waardoor je een portachtige wijn krijgt)
Een diep paarse wijn die naar rozen geurt, met een impressie van port, zeer rijp, bijna braambessenkonfituur. Ik ben zeer benieuwd naar het verschil tussen de flessen onder kroonkurk en die met draaistop, na een jaar of tien…
4. Malvaisja
Een moeilijk te omschrijven wijn, tenminste als je in de klassieke witte wijnen blijft. Ik gooi het over een andere boeg: dit is sherry voor de sherryhater. Niet zo intens gistig, veel minder alcoholrijk, en pittiger met meer aciditeit dan de tegenhanger uit Zuid-Spanje. Fris gekoeld een ideaal aperitief voor zomerse dagen. Zeer klassieke malvoisie maar wie kent en waardeert die stijl nog? Ik in elk geval 🙂
Nieuwe wind
Beide domeinen zijn een weerspiegeling van de nieuwe wind die door Slovenië waait: naast een enorme leergierigheid en de wil om beter te doen, hebben de Slovenen ook respect voor de eigen tradities én een enorme werklust. Dat zeggen ze natuurlijk in alle wijnregio’s, maar hier ondervond ik het aan den lijve.
