De ‘andere’ smaken van de Champagnestreek: Coteaux Champenois, Ratafia en Marc
In de noordoostelijke hoek van Frankrijk, bekend om zijn sprankelende champagne, vindt men een paar onverwachte maar verrukkelijke wijnvariëteiten die vaak over het hoofd worden gezien. Naast champagne, schenkt de Champagnestreek ons ook Coteaux Champenois, Ratafia en Marc. Deze wijnen en distillaten, hoewel minder beroemd, dragen bij aan de rijke en diverse smaakprofielen van de regio.
Coteaux: het enigma
Coteaux Champenois is de stille, of niet-bruisende, wijn van Champagne. Het is een vrij zeldzaam product, aangezien minder dan 1% van de totale wijngaardoppervlakte in de regio wordt gebruikt voor de productie ervan. Echter, coteaux wordt steeds populairder onder wijnliefhebbers die een alternatieve expressie van de Champagnestreek zoeken. Ook het aanbod wordt groter, mede mogelijk gemaakt door recente, erg warme jaargangen zoals 2018, 2019, 2020 en 2022.
Coteaux Champenois wordt gemaakt van dezelfde druiven als champagne – Pinot Noir, Pinot Meunier en Chardonnay – maar zonder de tweede fermentatie die champagne zijn bubbels geeft. De smaak kan variëren van fris en licht voor de witte variëteiten tot rijk en vol voor de rode, afhankelijk van de gebruikte druif. Vaak krijgt coteaux een ferme dosis houtrijping, waardoor hij in zijn beginjaren stroef en hard kan overkomen.
Het is overigens een misvatting dat coteaux champenois niet bestaat in rosé: het Cahier des Charges verbiedt het niet, maar een misverstand maakte dat de Champenois hun wijn niet op die manier konden declareren. Ondertussen ken ik minstens twee champagneproducenten die een rosé maken onder het etiket aoc ‘Coteaux Champenois’.
Ratafia
Ratafia is een zoete likeurwijn die traditioneel wordt geproduceerd in de Champagnestreek. Het wordt gemaakt door vers druivensap te mengen met champagne-alcohol, wat resulteert in een alcoholpercentage van ongeveer 18%. De naam ‘Ratafia’ komt van het Latijnse ‘rata fiat’, wat ‘laat het geratificeerd worden’ betekent. Dit verwijst naar de oude gewoonte om een glas Ratafia te drinken na het ondertekenen van een verdrag of contract. De drank is meestal diep goud of amberkleurig, met aroma’s van gedroogd fruit, honing, noten en specerijen. Hij wordt traditioneel geserveerd als aperitief of dessertwijn, vaak gekoeld.
Marc: sterk werk!
Marc de Champagne is de minst bekende van deze drie, maar het is een intrigerende toevoeging aan de reeks producten van de regio. Het is een sterke drank, vergelijkbaar met grappa of cognac, die wordt gemaakt door het destilleren van de overgebleven druivenschillen, stelen en zaden na de wijnbereiding. De naam ‘Marc’ komt van het oude Franse woord voor ‘most’, verwijzend naar de druivenpulp die wordt gebruikt. Met een alcoholpercentage van 40-45%, is Marc de Champagne vaak pittig, met complexe fruitige en bloemige aroma’s. Marc wordt traditioneel puur gedronken, als digestief na een maaltijd.
Hoewel de productie van deze producten kleinschalig is vergeleken met die van champagne, hebben ze allemaal een beschermde herkomstbenaming (AOC), wat betekent dat ze alleen in de Champagnestreek kunnen worden geproduceerd
