20 jaar Ruffus
Op drie mei organiseerde schuimwijnproducent Ruffus uit Haulchin een persconferentie naar aanleiding van zijn twintigste verjaardag. Arnaud Leroy, zoon van stichter Raymond, bracht een interessante presentatie met een terugblik op de pioniertijd, de huidige cijfers en de ambitieuze uitbreidingsplannen voor de toekomst. Daarna volgde een boekvoorstelling en situatieschets van de Waalse wijnbouw door Pierre Rion, voorzitter van de Waalse wijnbouwers. Uiteraard werden aansluitend de mousserende wijnen geproefd en goed bevonden.
Van droom naar werkelijkheid
Begin jaren tachtig van de vorige eeuw droomt wijnhandelaar Raymond Leroy in Binche ervan een eigen wijngaard op te starten. Hij merkte in Haulchin de ondertussen beroemde kalkstenen heuvel op en stapte naar eigenaar Joseph Delbeke in een poging deze te overtuigen mee in de wijndroom te stappen. Joseph en zijn vrouw beheerden de boerderij op dat moment alleen. Hun kinderen waren nog te jong en het gedurfde project was misschien wat vergezocht…
Met zijn vrienden Michel Wanty en Joël Hugé sprak Raymond af een klein wijndomein te kopen, bij voorkeur in het zuiden van Frankrijk. Zo zouden ze op vakantie kunnen voor de oogst, de wijnbereiding… Goede tijd met vrienden doorbrengen, onder de zon, met een lekker glas wijn in de hand. Zeg maar het nuttige aan het aangename koppelen.
Raymond gaat tevergeefs op zoek naar hun kleine stukje paradijs… Twintig jaar later wordt Raymond op een diner voorgesteld aan Etienne Delbeke, zoon van Joseph. Herinneringen worden opgehaald en Raymond vertelt enthousiast over zijn eerste ontmoeting met vader Joseph en zijn droom om wijnstokken aan te planten op hun land.
Europa gaat op dat moment door een landbouwcrisis en er is drang naar diversificatie. Raymond spreekt van een halve hectare op arme kalksteengrond die niet erg vruchtbaar is voor de klassieke landbouw en slaagt er deze keer wel in de familie Delbeke te overtuigen aan wijnbouw te beginnen.
Raymond vertelt zijn vrienden dat hij de wijngaard van hun dromen heeft gevonden, maar dat ze een kruis kunnen maken over hun vakantie in de zon, in het zuiden van Frankrijk. Gelukkig blijven Michel en Joël enthousiast en stappen zij mee in het wijnproject in Haulchin. Er ontbreekt echter nog een essentieel element: een wijnmaker.
Als gereputeerde wijnhandel in Binche weet de familie Leroy hoe ze wijn moet proeven en verkopen, maar wijn maken is een totaal andere stiel. De familie Delbeke weet hoe het land moet bewerkt worden, maar van wijnstokken hebben vader Joseph en zijn zonen minder verstand. Raymond contacteerde zijn vriend en champagneleverancier Thierry Gobillard. Thierry is snel overtuigd van het potentieel van het kalksteenterroir, maar accepteert onder deze voorwaarde: onmiddellijk starten met twee hectaren, “minder is tuinieren”.
De vijf partners maken een overeenkomst en in 2001 wordt het bedrijf Vignoble des Agaises opgericht. In mei 2002, twintig jaar geleden, werden de eerste twee hectaren chardonnay wijnstokken aangeplant. In 2004 volgen nog twee hectaren chardonnay en wordt “Ruffus” de naam voor de cuvée.
De stroomversnelling
In 2005 worden de eerste flessen op de markt gebracht en wordt Ruffus op Megavino uitgeroepen tot beste Belgische wijn. In datzelfde jaar worden 1800 stokken pinot noir en 1200 stokken pinot meunier aangeplant, wat het totaal op 6 hectaren brengt. In 2007 volgen nog eens vier hectaren en wordt de nieuwe cuvée Ruffus Brut Sauvage geselecteerd door restaurant Comme Chez Soi**
In 2010 volgen nog eens vier hectaren en één jaar later wordt de kaap van 100.000 gecommercialiseerde flessen per jaar genomen. In 2012 wordt de nieuwe cuvée Ruffus Grand Millésime Franco Dragone gelanceerd. De uitbreiding van het wijngaardareaal blijft maar doorgaan met 4 hectaren in 2013, 2,5 hectaren in 2015, 3,5 hectaren in 2016, 4 hectaren in 2017, 2 hectaren in 2020 en nog eens 4 hectaren in 2022.
Dat brengt het totaal op 35 hectaren wijngaarden of 350 000 wijnstokken, 350 000 flessen per jaar – om de twee minuten wordt ergens een fles Ruffus gekraakt! – en 350 kilometer wijnrijen – de afstand tussen Antwerpen en Parijs.
Boekvoorstelling
Na de uitgebreide uiteenzetting door Arnaud Leroy – er valt natuurlijk wel wat te vertellen… – volgt de boekvoorstelling “Ruffus, une histoire belge” door schrijver en uitgever René Sépul: twintig jaar atypische geschiedenis in 360 pagina’s.
Een zeer verhalend werk over de geschiedenis van het landgoed, met archieffoto’s die het verloop mooi illustreren. Het boek leest als een roman met talloze interviews. Er zijn veel dialogen tussen de mensen die betrokken zijn bij het project, wat het boek tot leven brengt. Bovendien zijn er interventies van wijnpersoonlijkheden zoals Eric Boschman, Philippe Genion, Fabrizio Bucella…. Een lexicon, met uitleg over termen die specifiek zijn voor wijn, zoals degorgeren, dosage, enz … maakt het voor minder ingewijden gemakkelijker om te lezen. Er staan ook een aantal gerechten in het boek die door topchefs werden ontwikkeld voor een ideale pairing met de mousserende wijnen van Vignoble des Agaises. De lezer krijgt via een QR-code toegang tot het volledig recept.
Pierre Rion
Afsluitende spreker op de persconferentie was niemand minder dan de voorzitter van de Waalse wijnbouwers: baron Pierre Rion. Hij bracht een interessante situatieschets van de wijngaardontwikkeling in het zuiden van het land. Wijnbouw in België, en in Wallonië in het bijzonder, is niet nieuw. Karel de Grote bracht de wijncultuur rond het jaar 800 naar onze contreien. Hij moedigde de monniken aan om wijn te maken en om mensen terug te brengen naar de eredienst. In de 14de en 15de eeuw waren er nogal wat wijnstokken. Joseph Halkin, een historisch geograaf, sprak in 1470 over meer dan één miljoen flessen! Daarna volgde een volumedaling als gevolg van de mini-ijstijd. De wijnstok verdween praktisch uit onze streken in de 16de eeuw.
Wat de hedendaagse wijngeschiedenis in Wallonië betreft, moeten we teruggaan naar het einde van de jaren 50. In de regio Luik maakten Charles Henry en Charles Legot wijn voor zichzelf en voor hun vrienden. Ook Pierre Rion zelf is één van de pioniers die in 1990 honderd wijnstokken uit de Elzas haalde en in zijn eigen tuin aanplantte. Met Etienne Rigo, een landbouwer en bevriende buurman, bezocht hij Charles Henry en begonnen zij wijnstokken aan te planten op een perceel van anderhalve hectare en vervolgens op vier hectaren. Zij creëerden samen met François Vercheval in 1993 het Domaine de Mellemont in Thorembais-les-Béguines.
Op het einde van de jaren ’90 kwamen diegenen die Pierre Rion “professionals” noemt op de Waalse wijnmarkt. Zij beseften dat we in Wallonië wijn konden maken en verkopen. Families zijn gelanceerd zoals de familie Leroy met Vignoble des Agaises en het succes van Ruffus, maar ook Philippe Grafé van het Domaine du Chenoy die vrij snel werden gevolgd door anderen. We werden een beetje lachend bekeken op dat moment, vervolgt Pierre Rion die dan de komst ziet van diegenen die hij “investeerders” noemt. Dit zijn de mensen die begrepen dat je met wijn ook een bedrijf kan runnen, zoals Chant d’Eole in Quévy-le-Grand, het Château de Bioul of coöperaties zoals Vins de Liège. We zitten dan in de jaren 2005-2010. Tot slot waren er de families die in de jaren 2010-2015 in wijn een bron van erfgoeddiversificatie zagen, zoals het Domaine de la Falize met de familie Mévius of het Château de Bousval van Michel Verhaeghe de Naeyer.
Wijn in de toekomst
De toekomst van de Waalse wijn ziet er volgens Pierre Rion rooskleurig uit, net als die in Vlaanderen trouwens. De lokale consumptie groeit en beetje bij beetje is ook de horeca erin geïnteresseerd een lokale wijn op de wijnkaart te zetten. De wijnen uit Noord-Europa hebben bovendien een vrij laag alcoholpercentage wat op termijn in het voordeel kan spelen. Ook het opleidingsniveau van de startende wijnbouwers stijgt zienderogen. Lokale wijn biedt ook nog heel wat kansen in de toekomst. Het Groothertogdom Luxemburg produceert uitstekende wijnen die het bijna allemaal lokaal consumeert. “Luxemburgers consumeren hun 13 miljoen flessen. Als we willen doen wat zij doen, moeten we 91 miljoen flessen drinken. Dit is een groot potentieel”, besluit Pierre Rion.
Ook bij Ruffus zijn er ambitieuze toekomstplannen. In 2022 wordt een nieuwe stockageruimte gebouwd van 800 vierkante meter. Deze investering van anderhalf miljoen euro maakt het mogelijk om het verblijf “sur lattes” op te trekken van 15 naar 18 maanden en reservewijnen op te bouwen. Bovendien kunnen op die manier de verkoopvolumes beter gestuurd worden indien de oogst tegenzit door voorjaarsvorst. Op middellange termijn wordt het wijngaardareaal verder uitgebreid naar 40 en op lange termijn zelfs naar 50 hectaren.
Goedgevuld jaarprogramma
Ook de jaarkalender van Vignoble des Agaises ziet er bijzonder gevuld uit. Tijdens de Star Revelation 2022 van Michelin op 23 mei wordt als aperitief Ruffus Brut Sauvage geschonken aan de beste restaurateurs van het land. In juni wordt de Ruffus Grand Millésime 2018 gelanceerd. Deze topcuvée op basis van de beste cuves chardonnay, pinot noir en pinot meunier verblijft maar liefst 42 maanden “sur lattes” en heeft een dosage van 6 gram per liter. We mochten op de persconferentie deze uitzonderlijke cuvée die enkel in uitzonderlijk goede jaren gemaakt wordt, in primeur proeven. Ronduit hemels! Ik kijk nu al uit naar mijn levering van een paar kistjes topbubbels waar in totaal maar 6000 flessen van worden gemaakt. Ook de kaart van het oenotoerisme wordt getrokken bij Ruffus. In juni zijn er ontdekkingsweekends met een gratis didactisch parcours om de wijngaarden te ontdekken. Uiteraard is de bar geopend zodat u de verschillende cuvées van Ruffus kan proeven al dan niet vergezeld van een hapje. Begin juli staat cultuur op het programma met verschillende stand-up comedians. De voorstelling wordt telkens gevolgd door een gastronomisch menu van chef Pierre Kaisin. Van 14 juli tot 24 augustus kan u terecht op het Ruffus terras met bar, food truck en lounge muziek. Op zondag kan u in juli en augustus een gastronomisch diner langs de wijngaarden reserveren. In september en oktober haalt Ruffus sterrenchefs naar de wijngaard om u exclusief te laten genieten van hun kookkunsten. Bon Bon**, d’Eugénie à Emilie**, Prieuré St-Géry *, l’Air du Temps **, Pilori *, Carcasse *, Les Gourmands * en Table du Boucher * staan op het programma. Alsof dat alles nog niet genoeg is, gaat in oktober ook nog een exclusieve cruise rond de Middellandse Zee door waar u kan genieten van de Wine Man Show van Eric Boschman en uiteraard de bubbels van Ruffus. Het laatste weekend van november en het eerste weekend van december staat traditioneel de markt met lokale ambachten op het programma waar jaarlijks ca. 15 000 bezoekers komen genieten.
En dan proeven natuurlijk…
Na de persconferentie volgde uiteraard een degustatie van de drie klassieke cuvées met een walking dinner bereid door traiteur Fabien Prévot. De Ruffus Brut Sauvage deed het uitstekend bij de rauwe oester en de carpaccio van Sint-Jakobsnoot!
De Ruffus Grand Millésime 2018 die in primeur werd geproefd was verbluffend! Om in schoonheid te eindigen proefden we nog een aantal oudere jaargangen die door champagnebouwer Thierry Gobillard werden gedegorgeerd “à la volée”. Het orgelpunt van een uitermate interessante uitstap.
In 2021 kregen kwaliteitsbubbels Ruffus chardonnay Brut opnieuw een gouden medaille op de verkiezing van de beste Belgische wijn, georganiseerd door de VVS, de vereniging van Vlaamse sommeliers. Maar ook op internationale competities regent het medailles. In 2016 zelfs een gouden medaille op de Chardonnay du Monde-wedstrijd, een internationale confrontatie van de beste chardonnays ter wereld. Een terechte erkenning voor deze uitstekende bubbel van eigen bodem. Zin om ook eens te proeven? De Ruffus chardonnay brut is verkrijgbaar bij www.chateaubrillant.be
