Avant-garde-druiven
Eind vorig jaar vroeg ik een drietal bekende sommeliers welke druiven ‘avant-garde’ zijn op dit moment. Hun antwoorden waren verbazend én uiteenlopend. Een blik op de wijnen die je binnenkort op alle restaurantkaarten zult zien verschijnen.
Jasper ‘Jazzper’ Van Papeghem won in 2017-2018 de felbegeerde titel van beste sommelier toen hij dat beroep nog uitoefende bij restaurant De Jonkman in Brugge. Ondertussen heeft hij zijn eigen wijnzaak ‘BottleAdvice’.
Dries Corneillie deed onder andere ervaring op in restaurant Hertog Jan, waar hij al snel hoofdsommelier werd. In 2021 sleepte hij de titel van beste sommelier in de wacht. Hij volgde Jasper op als sommelier bij De Jonkman en ook hij heeft een eigen zaak, D.VINUM.
Andy De Brouwer is sommelier in zijn eigen zaak ‘Les Eleveurs’ te Halle. Foodprint riep hem enkele jaren geleden uit tot ‘sommelier of the year’. Verder is Andy regelmatig te zien in de media, onder andere op njam! tv.
Deze drie vaklui bleken een erg uiteenlopende smaak te hebben. Het resultaat zijn tien druiven, waarvan enkele klassiekers, een paar valse klassiekers, en een handvol onbekende druiven.
De klassiekers
Drie druiven reken ik tot de klassiekers, al delen ze nog een kenmerk: ze worden alledrie verguisd omdat velen denken, dat ze niet geschikt zijn voor de productie van kwaliteitswijn.
Gamay
Gamay is er zo eentje. Al in de middeleeuwen verbood Hertog Filips de aanplant ervan, omdat het een “très-mauvaiz plant” was. Bij ons kreeg gamay zijn negatieve connotatie door de beaujolais nouveau. Maar gamay geeft zich niet gewonnen: meer en meer domeinen tonen dat er ernstige wijnen gemaakt kunnen worden van deze druif. Ga op zoek naar de iets duurdere beaujolais, vooral dan de crus, en je zult versteld staan van het fruitige karakter en de culinaire inzetbaarheid van de gamay.
Melon de bourgogne
Melon de bourgogne komt uit de streek die de naam aangeeft, maar wordt daar niet meer geplant. Ook deze druif kreeg af te rekenen met aanplantverbiedingen van hogerhand, onder meer van Philips II van Spanje.
De druif heeft een vaste stek gevonden in het maritieme deel van de Loirevallei waar ze gebruikt wordt voor de productie van muscadet. Goede muscadet is fris, eerder neutraal, soms wat ziltig en met aroma’s van citroen. Een ideale begeleider voor schaaldieren en lichtere visschotels. Rijping ‘sur lie’ (de wijn blijft langdurig op de gistdroesem) verleent muscadet een geur die aan brood en bloemen doet denken. Ook de smaak wordt dan wat voller en romiger. Ook hier: kies niet voor een supermarktmuscadetje van een paar euro, maar durf tien tot vijftien euro te spenderen aan een fles van een betrouwbare producent.
Cinsault
Cinsau(l)t is beroemd om twee redenen: de druif wordt gezien als een inferieure mengpartner voor de wijnen van de zuidelijke Rhônevallei en de Languedoc. Zo is deze druif één van de toegelaten variëteiten voor châteauneuf-du-pape. De tweede reden is dat ze onder de naam ‘hermitage’ één van de ouders is van de Zuid-Afrikaanse pinotage, de andere ouder zijnde pinot noir.
Jancis Robinson omschrijft cinsault als een “underrated Mediterranean-loving variety making characterful rosés and flirtatious reds”. Ik zou het niet beter kunnen verwoorden. Het is niet gemakkelijk om cinsault te vinden als eenraswijn, maar het loont zeker de moeite.
Onbekend terrein
Met de volgende vier druiven wagen we ons op totaal onbekend terrein. Of heb je dan wel gehoord van de obaideh of de malagusia?
Obaideh (ook wel obeidi)
Voor zover ik weet komt deze mysterieuze druif enkel in Libanon voor, waar onder andere het onvolprezen Château Musar ze gebruikt in een blend, maar meer en meer wordt ze ook als eenraswijn gemaakt. Ampelografen (druivenkundigen) vermoeden dat ze familie is van chardonnay en semillon. Haar hoge suikergehalte en relatief lage zuurgraad maken een relatie met semillon inderdaad aannemelijk.
Pais
Pais heet ook wel listan prieto, wat ‘zwarte listan’ betekent. De druif komt uit Castilla-la-Mancha in Spanje, maar verwierf beperkte bekendheid doordat ze als ‘mission’ in Zuid-Amerika terechtkwam. In haar thuisland werd ze overal gerooid, behalve op de Kanarische Eilanden. Ondanks haar relatieve onbekendheid is het één van de meest aangeplante druiven van Chili. Ik heb al lekkere wijnen van pais gedronken die niet eens tien euro kostten.
Moderne producenten gebruiken koolzuurgisting, en dan kom je uit bij een stijl die je ook vaak terugvindt bij gamay en cinsault. Goede listan is lichtgekleurd en ruikt naar rood fruit. Een heerlijke dorstlesser zonder grote complexiteit, maar dat hoeft niet altijd.
Malagousia
Deze witte Griekse druif was ei zo na verdwenen, maar werd gelukkig door enkele lokale producenten van de ondergang gered. De wijnen ruiken naar groene kruiden, exotisch fruit en rozenblaadjes. De zuren zijn hoog en zelfs in warme klimaten ontwikkelt de druif geen verbrande aroma’s zoals dat bij sauvignon blanc vaak wel gebeurt.
Assyrtiko
Assyrtiko is zonder twijfel de belangrijkste autochtone witte druif van Griekenland, waar ze ondanks de verzengende zon voldoende aciditeit behoudt. Op het eiland Santorini maakt ze 70% van de beplanting uit. Haar geur doet denken aan de vulkanische bodem van het eiland. Elk zichzelf respecterend Grieks restaurant moet enkele assyrtikowijnen op de kaart hebben staan.
De valse klassiekers
Twee druiven die bekend in de oren klinken, maar wie heeft ze ooit als eenraswijn geproefd? Pinot meunier en petit verdot: de ene het werkpaard van Champagne, de andere een kleine mengpartner in Bordeaux. Om het rijtje te vervolledigen een Oost-Europees aandoende naam: plavac mali. Een valse klassieker want velen denken dat die druif gelijk staat aan primitvo of zinfandel.
Pinot meunier
Pinot meunier is genetisch gezien identiek aan pinot noir, maar wijnkundig gezien helemaal anders. Al in de wijngaard kun je ze van elkaar onderscheiden, want pinot meunier lijkt een laagje bloem aan de onderzijde van het blad te dragen. Vandaar de naam. In Duitsland kom je ze tegen als müllerrebe, met dezelfde betekenis, soms ook wel als schwarzriesling, al heeft ze met riesling geen uitstaans. In champagne wint ze opnieuw aan aanzien, en zijn er meer en meer producenten die haar als monocepage benaderen. De beste exemplaren uit de beste jaargangen overleven moeiteloos tien jaar of meer.
Petit verdot
Recent genetisch onderzoek toonde aan dat petit verdot uit de Franse Pyreneeën afkomstig is, en zo haar weg naar Bordeaux vond. Daar wordt ze voor meestal niet meer dan 5% gemengd met merlot, cabernet sauvignon en cabernet franc. Ze verleent de assemblages een kruidige toets en krikt ook de kleur op. Almaar vaker vind je ze ook als eenraswijn zowat overal ter wereld. Ik herinner me een ‘vergeten’ flesje petit verdot uit de Languedoc van om en bij de zeven euro dat na tien jaar springlevend en heerlijk was.
Plavac mali
Het thuisland van deze druif is de Dalmatische kust van Kroatië. Plavac mali is nauw verwant met tribidrag en die druif staat dan weer beter bekend als primitivo (Italië) en zinfandel (USA). Ze levert intens gekleurde wijnen met kruidigheid en fruit zoals pruim en kers, vaak met intense tannine in de mond.
Met deze tien verrassende druiven zetten we 2022 in. Dat het een eersteklas wijnjaar mag worden!
