Champagne: de grand cru’s
Links Verzenay, altijd al grand cru, en rechts Verzy, grand cru geworden in 1985
Champagne is de meest iconische en prestigieuze mousserrende wijn ter wereld. Hij mag alleen geproduceerd worden in de Champagne-regio van Frankrijk. De druiven die gebruikt worden om champagne te maken zijn chardonnay, pinot noir en pinot meunier. In de Champagne-regio zijn er verschillende dorpen die bekend staan om hun unieke terroir en die grand crus produceren. Grand Crus zijn wijnen van de hoogste kwaliteit en staan bekend om hun complexiteit en finesse. In dit artikel zullen we enkele van de meest bekende en prestigieuze grand crus van de Champagne-regio bespreken.
Maar hou in het achterhoofd dat deze klassering in Champagne niet toonaangevend is. De meeste ‘grote merken’ schermen niet met grand cru, en sommige wijngaarden met een benaming ‘grand cru’ zijn die amper waardig, terwijl sommige ‘premier cru’-wijngaarden minstens gelijkwaardige kwaliteit opleveren. Nochtans is de benaming ‘grand cru’ een houvast. Het is allemaal complex, zoals in de meeste wijnregio’s…
Avize
Avize is een klein dorpje in de Côte des Blancs in de Champagne-regio en het staat dus bekend om zijn chardonnay-druiven. Het dorpje is gelegen op een heuvel die uitkijkt over de omliggende wijngaarden. Avize is een grand cru-dorp en heeft een kalkrijke bodem die rijk is aan mineralen, waardoor de chardonnay-druiven hier zeer goed gedijen. De wijnen die hier geproduceerd worden, zijn droog en hebben een uitgesproken mineraliteit. Avize-champagne staat bekend om zijn finesse en elegantie.
Aÿ
Aÿ is een majestueus dorp in de Montagne de Reims-regio van de Champagne en is bekend om zijn pinot noir-druiven. De grond in Aÿ bestaat uit kalksteen en klei en de wijnstokken worden hier geteeld op de hellingen van de Montagne de Reims. De pinot noir-druiven die hier groeien, worden gebruikt om complexe, volle en krachtige champagnes te produceren. Aÿ-champagne staat bekend om zijn rijke aroma’s van rood fruit, zoals aardbeien en frambozen, en heeft vaak een lange afdronk.
Ambonnay
Ambonnay is een ander dorpje in de Montagne de Reims-regio dat ook bekend staat om zijn pinot noir-druiven. De bodem in Ambonnay bestaat uit kalksteen en klei. Ambonnay-champagne heeft een uitgesproken mineraliteit en staat bekend om zijn aroma’s van rood fruit en specerijen. De champagnes die hier geproduceerd worden, zijn vaak rijk, vol en krachtig.
Bouzy
Bouzy sluit zich aan bij Ay en Ambonnay. De bodem in Bouzy bestaat uit kalksteen en klei en de wijnstokken worden ook geteeld op de hellingen van de Montagne de Reims. Bouzy-champagne staat bekend om zijn rijke aroma’s van rood fruit, zoals kersen en aardbeien, en heeft vaak een krachtige en volle smaak. De champagnes die hier geproduceerd worden, zijn vaak complex en hebben een lange afdronk.
Le Mesnil-sur-Oger
Le Mesnil-sur-Oger is een grand cru-dorp in de Côte des Blancs en staat uiteraard bekend om zijn chardonnay-druiven. De bodem in Le Mesnil-sur-Oger bestaat uit kalksteen en krijt, waardoor de chardonnay-druiven hier zeer goed gedijen. De wijnen die hier geproduceerd worden, hebben een uitgesproken minerale toets. Ze zijn fris en levendig. Le Mesnil-sur-Oger-champagne is vaak zeer elegant en verfijnd en heeft aroma’s van citrus en witte bloemen. In hun jeugd kunnen de wijen wat hard en schraal overkomen, maar met enkele jaartjes geduld behoren ze zonder meer tot de grootste wijnen uit de streek.
Oger
Oger is ook een grand cru-dorp in de Côte des Blancs dus de druivensamenstelling is dezelfde: 100% chardonnay. De bodem in Oger bestaat uit kalksteen en krijt en de wijngaarden zijn gelegen op de zuidoostelijke hellingen van de Côte des Blancs. Oger-champagne is vaak fris en levendig met aroma’s van citrus en witte bloemen, maar met een uitgesproken rokerige, zwaardere toets dan de wijnen van het noorden. Ze zijn koppig, eigenzinnig, en dringen ook in de assemblage hun karakter op.
Verzenay
Verzenay is een dorpje in de Montagne de Reims-regio dus pinot noir-druiven zwaaien hier de plak. De bodem in Verzenay bestaat uit kalksteen en klei en de wijngaarden zijn gelegen op de noordelijke hellingen van de Montagne de Reims. Verzenay-champagne heeft een krachtige en volle smaak met aroma’s van rood fruit en specerijen. De champagnes die hier geproduceerd worden, zijn vaak complex, stalig, en hebben een lange afdronk. Ze behoren zonder meer tot de meest houdbare champagnes. Maar ik beschouw ze als ‘specialistenwerk’ want niet iedereen kan de stalige, krachtige stijl waarderen.
Verzy
Verzy is ook een dorpje in de Montagne de Reims-regio en het leunt qua stijl aan bij zijn buur Verzenay, hoewel het wat lieflijker en toegankelijker is. De bodem in Verzy bestaat uit kalksteen en klei en de wijngaarden zijn eveneeens gelegen op de noordelijke hellingen van de Montagne de Reims. Verzy-champagne heeft aroma’s van rood fruit en specerijen en is vaak krachtig en vol van smaak maar met een hoge zuurgraad en een stalig karakter. De champagnes die hier geproduceerd worden, zijn vaak complex en hebben een lange afdronk waarin peper en vooral rode vruchten doorschemeren.
Het belang van terroir en klimaat
De grand crus van Champagne zijn zo bijzonder omdat ze elk een uniek terroir hebben dat de kwaliteit van de druiven beïnvloedt. Het terroir omvat de bodem, het klimaat en de topografie van de regio en elk dorp heeft zijn eigen unieke terroir. De bodem in de Champagne-regio bestaat voornamelijk uit kalksteen, krijt en klei, wat zorgt voor een uitstekende drainage en helpt bij de regulering van de watertoevoer. Het klimaat in de Champagne-regio is continentaal en maritiem, wat betekent dat het gebied te maken heeft met koele winters en warme zomers. Dit klimaat is ideaal voor het rijpen van de druiven en draagt bij aan de frisheid en levendigheid van de champagnes.
Het type champagne dat geproduceerd wordt in elk grand cru-dorp is afhankelijk van de druiven die er groeien en het terroir van de regio. De chardonnay-druiven die groeien in de Côte des Blancs staan bekend om hun frisheid en levendigheid en worden vaak gebruikt voor het produceren van Blanc de Blancs champagnes. Blanc de Blancs champagnes zijn champagnes die (meestal) volledig gemaakt zijn van chardonnay-druiven – ze hebben een frisse en fruitige smaak. De pinot noir-druiven die groeien in de Montagne de Reims-regio staan bekend om hun kracht en complexiteit en worden vaak gebruikt voor het produceren van Blanc de Noirs champagnes. Blanc de Noirs champagnes zijn champagnes die gemaakt zijn van pinot noir- en/of pinot meunier-druiven en hebben een rijke en volle smaak. Maar de meeste champagnes zijn een mengeling van de drie, zelfs in grand cru.
Komt ‘meunier’ voor in grand cru?
Ja, natuurlijk. Nogal wat champagneliefhebbers schijnen te denken dat pinot meunier een absolute ramp zou zijn voor de grand cru’s in champagne. Niets is minder waar: meunier kan topdruiven opleveren, en de druif hoort dus ook thuis in grand cru. Al is er anno 2023 niet veel meer dan enkele hectaartjes waarneembaar op een totaal van meer dan dertigduizend hectare…
Een voorzichtige samenvatting?
De grand crus van Champagne zijn wijnen van de hoogste kwaliteit en staan bekend om hun complexiteit en finesse. Elk grand cru-dorp heeft een uniek terroir en klimaat dat de kwaliteit van de druiven beïnvloedt en bijdraagt aan de smaak en het karakter van de champagne die er geproduceerd wordt. De chardonnay-druiven die groeien in de Côte des Blancs staan bekend om hun frisheid en levendigheid en worden vaak gebruikt voor het produceren van Blanc de Blancs champagnes, terwijl de pinot noir-druiven die groeien in de Montagne de Reims-regio bekend staan om hun kracht en complexiteit. Ze worden vaak gebruikt voor het produceren van Blanc de Noirs champagnes, maar nog vaker komen mengelingen met chardonnay voor. Of u nu een liefhebber bent van Blanc de Blancs of Blanc de Noirs, de grand crus van Champagne bieden een scala aan opties die u zullen verrassen met hun complexiteit en elegantie.
De overige grand cru’s
Naast de grand crus die we eerder besproken hebben, zijn er nog een aantal andere grand crus in de Champagne-regio die minder bekend zijn. Deze grand crus worden vaak over het hoofd gezien, maar zijn niet minder belangrijk voor de kwaliteit van de champagnes die er geproduceerd worden. Hieronder staat een kort overzicht van de alle grand crus:
Ambonnay – Pinot noir-druiven, krachtige en volle smaak
Avize – Chardonnay-druiven, uitgesproken mineraliteit
Ay – Pinot noir-druiven, aroma’s van rood fruit, lange afdronk
Beaumont-sur-Vesle – Pinot noir-druiven, krachtige en volle smaak
Bouzy – Pinot noir-druiven, aroma’s van kersen en aardbeien
Chouilly – Chardonnay-druiven, uitgesproken minerale toets, aroma’s van wit fruit
Cramant – Chardonnay-druiven, frisse en levendige smaak
Le Mesnil-sur-Oger – Chardonnay-druiven, elegant en verfijnd karakter
Louvois – Pinot noir-druiven, aroma’s van rood fruit en specerijen, krachtig
Mailly-Champagne – Pinot noir-druiven, aroma’s van rood fruit en specerijen
Oger – Chardonnay-druiven, aroma’s van citrus en witte bloemen
Oiry – Chardonnay-druiven, frisse en levendige smaak, uitgesproken minerale toets
Puisieulx – Pinot noir-druiven, krachtige en volle smaak
Sillery – Chardonnay-druiven, uitgesproken minerale toets, aroma’s van citrus
Tours-sur-Marne – Pinot noir-druiven, krachtige en volle smaak
Verzenay – Pinot noir-druiven, aroma’s van rood fruit en specerijen, complex
Verzy – Pinot noir-druiven, krachtige en volle smaak, complex
Goed om weten: Hoe is deze lijst van grand cru-gemeenten in Champagne tot stand gekomen?
De lijst van grand cru-gemeenten in Champagne is tot stand gekomen door de Franse overheid en de Comité Interprofessionnel du Vin de Champagne (CIVC), oftewel het Interprofessioneel Comité voor Champagne-wijn. Deze organisaties hebben de lijst van grand cru-gemeenten in de jaren 1920 vastgesteld en deze lijst is sindsdien enkel gewijzigd in de jaren 1980.
De lijst van grand cru-gemeenten is gebaseerd op de kwaliteit van de druiven die er verbouwd worden en de geschiedenis van de wijnbouw in deze dorpen. Elk grand cru-dorp heeft zijn eigen unieke terroir en klimaat, wat resulteert in champagnes met verschillende smaakprofielen en karakteristieken.
Het grand cru-systeem in Champagne is zeer streng en veeleisend. Alleen de beste wijngaarden worden aangewezen als grand cru en de druiven die hier verbouwd worden, worden gebruikt voor het produceren van de hoogste kwaliteit champagne. De grand cru-status is dan ook een belangrijke factor voor de reputatie van een champagne-producent en kan bijdragen aan de prijs van de champagne.
In vergelijking met Bourgogne luidt de kritiek dat het in Champagne draait om een dorp en niet om een wijngaard, en in Bordeaux dat de reputatie van de producent niet wordt meegenomen. Elk systeem heeft zijn voor- en nadelen, zo ook dat van Champagne.
