Muscat de Noël
De wijnstok, de wilde liaan die onze mediterrane bossen koloniseerde, liet zijn eerste sporen na in Georgië, zo’n 6000 jaar vóór het begin van onze jaartelling. Pas veel later werd de wijnstok gecultiveerd, in het bijzonder door de Grieken die als grote reizigers rond de Middellandse Zee hun cultuur vestigden in de belangrijkste “havens” van die tijd.
Uva apiana of bijendruif
Als er in de Franse streek Roussillon sprake is van wijnhandel 6 eeuwen voor Christus, is er niets dat precies aangeeft dat de wijnstok daar in die tijd aanwezig was. De enige zekerheid is dat – een paar eeuwen voor Christus – de Romeinen daar de “uva apiana” zagen, letterlijk bijendruif. Zo genoemd omdat bijen verzot zijn op de zoete geur die de druif verspreidt. Deze bijendruif is niets anders dan de “muscat”, misschien wel de oudste druif van Europa met een groot aantal mutanten als muscat à petit grains, muscat d’alexandrie en muscat ottonel.
Plinius de Oudere, de Romeinse auteur van de eerste encyclopedie “Naturalis Historia” was vol lof over de wijnen die voortkwamen uit deze druif die de Griekse zeelieden meebrachten uit de oude haven van Collioure onder de naam “anathelicon moschaton”.
Het is deze druif die later aan de basis zou liggen van alle muscatappellaties in Frankrijk!
Muscat de Rivesaltes
Roussillon met een extreem mediterraan klimaat, een hoog aantal uren zonneschijn en weinig regen blijkt ideaal voor de laatrijpe druif die zeer veeleisend is op het vlak van temperatuur en dus geschikt om de 252 gram suiker per liter te bereiken die nodig is om te beantwoorden aan de appellatievoorschriften. Muscat de Rivesaltes is een VDN of “vin doux naturel”. Een zoete wijn waaraan tijdens de fermentatie alcohol wordt toegevoegd om de gisting stop te zetten. Het zoet dat we proeven is de “natuurlijke” restsuiker die niet is omgezet in alcolhol.
Al van 1936 (!) dateert de Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) “Muscat de Rivesaltes” en is daarmee één van de eerste Franse appellaties, later omgedoopt naar AOP, Appellation d’Origine Protégée of beschermde oorsprongsbenaming.
Maar oorspronkelijk werden deze wijnen op de markt gebracht als “muscat” in één van de vijf toen erkende appellaties: muscat de Banyuls, muscat de Maury, muscat de Rivesaltes, muscat des Côtes d´Agly en muscat des Côtes du Haut Roussillon.
Het was in feite pas in 1956 dat een einde werd gemaakt aan deze destabiliserende praktijk voor de handel. Voortaan werd in Roussillon één enkele benaming “muscat” erkend onder de naam “muscat de Rivesaltes”.
Dit is het verhaal van muscat en Roussillon en de erkenning als appellatie. Maar hoe zit het nu met de muscat de Noël? Een echt kerstverhaal!
Kerstmuscat
Een verhaal dat begint aan het einde van de vorige eeuw, of eigenlijk ver daarvoor… Een oud verhaal zegt dat wijnbouwersfamilies met Kerstmis graag één van hun eerste klaargemaakte wijnen proefden die het best bij het feest paste met zijn mooie gouden kleur, zijn frisheid, zijn mooie primaire aroma’s en lieflijk zoetje. Een traditie die enigszins is verdwenen met de vele andere verleidingen van een modernere wereld, waar helaas minder aandacht bestaat voor lokale tradities en de seizoensgebondenheid van producten.
Pas in 1997 werd het verhaal geboren en ontmoetten muscat en Noël mekaar. Fernand Baixas van het domaine de Rombeau kreeg, met de hulp van eigenaar Pierre-Henri de la Fabrègue, het feestelijke idee om deze traditie nieuw leven in te blazen. Na enige aarzeling was het niet de “kerstpuddingwijn” die werd geboren, maar de “Vi de Nadal”!
Aanvankelijk alleen gereserveerd voor producenten uit Rivesaltes, sloten een twintigtal wijnbouwers zich bij het project aan. En het was in 1999 met de hulp van Jacques Paloc, de toenmalige lokale manager van oorsprongsbenamingen, dat er strikte specificaties werden opgesteld om toezicht te houden op deze productie, die nu openstaat voor alle producenten van muscat de Rivesaltes.
De “muscat de Rivesaltes” met vermelding “muscat de Noël” werd een fris, lichtgekleurd, zeer aromatisch product, waarin we perzik, mango, litchee en verse munt ontdekken. Gebotteld door de wijnbouwer die de druiven oogst en de wijn vinifieert vóór 1 december. De goedkeuring voor de appellatie gebeurt op basis van een proeverij van de gebottelde flessen.
Een geweldige primeur in de appellatie. De muscat de Noël komt vroeg op de markt, zoals een “primeur”, moet het jaar van de recente oogst dragen en een feestelijk label. Zo baant de uitzonderlijke wijn zich schuchter een weg naar de consument.
Toegegeven, de productie blijft minimaal en vertegenwoordigt slechts minder dan 5% van de muscat de Rivesaltes-markt, maar de ongeveer 500.000 flessen die door iets minder dan honderd wijnbouwers worden aangeboden, zijn een waar genoegen en geven een mooi beeld van de jaargang en de producent.
Een succes dat de buren “Muscatiers” al snel interesseerde, in de eerste plaats bij de wijnboeren van Lunel en vervolgens Saint Jean de Minervois en later Beaumes de Venise. Een mooi gedeeld kerstverhaal dus… en een originele en unieke wijn die misschien ook wel op uw kersttafel een plaatsje verdient.
