Tournée Minérale
GranietJaren geleden nodigde een goede vriendin me uit, om deel te nemen aan de tournée minérale. Ik antwoordde gekscherend dat ik het me niet kon permitteren, elke dag een fles champagne ‘Minerale’ van Agrapart te ontkurken. Ze kon er niet om lachen.
Mineraliteit in wijn is een complex en soms controversieel onderwerp, omdat het niet altijd direct te herleiden is tot specifieke mineralen in de bodem. Toch associëren sommeliers en wijnliefhebbers bepaalde smaakprofielen en sensaties in wijn met de term “mineraliteit”, en deze kunnen vaak worden gelinkt aan de bodemsamenstelling waarop de druiven groeien.
Marketing of meer dan dat?
Twee verhaallijnen kruisen hier. De eerste gaat om de (vooral door de Fransen gestuurde) benadering dat de mineralen in de bodem een directe invloed hebben op de smaak van de wijn. Op het eerste gezicht klinkt dat logisch, maar er zit natuurlijk ook een flinke portie marketing achter: enkel wie over deze exacte bodem beschikt, kan wijn X maken. ‘Het is maar champagne als hij afkomstig is uit de Champagneregio’. Daarbij wordt gemakkelijk voorbij gegaan aan twee feiten:
- regio’s zoals Bourgogne en Champagne zijn onvoorstelbaar divers met een hele waaier van bodemtypes en alle ‘mengelingen’ ervan.
- er is geen enkel biochemisch proces dat de rechtstreekse invloed van bodem op wijn verklaart.
De tweede verhaallijn stipt aan dat we misschien nog niet mogen weten hoe de vork precies aan de steel zit, maar dat het onloochenbaar lijkt dat de bodem een grote invloed heeft op de wijn. Perceeltjes die gescheiden zijn door een miezerig beekje of een weggeltje, kunnen een heel andere expressie opleveren in de wijn die ze produceren.
Beide verhaallijnen hebben ongetwijfeld gelijk, maar hoe verzoen je ze? De wetenschap zoekt naarstig naar antwoorden.
Soorten mineraliteit
Hieronder volgen enkele voorbeelden van soorten mineraliteit die geassocieerd kunnen worden met verschillende bodemtypes.
Kwarts
Smaakprofiel: Wijnen van wijngaarden met veel kwarts in de bodem worden vaak beschreven als hebbende een heldere, bijna kristallijne zuiverheid en scherpte. Dit kan zich vertalen in zeer gefocuste en precieze smaakprofielen.
Voorbeeld: Riesling uit de Moezelregio, waar de combinatie van kwarts en leisteen bijdraagt aan de scherpe aciditeit en de verfijnde mineraliteit.
Graniet
Smaakprofiel: Granietbodems kunnen leiden tot wijnen met een strakke structuur en een markante mineraliteit, vaak omschreven als ‘steenachtig’ of met een zekere ‘ziltheid’.
Voorbeeld: Gamay uit de Beaujolais, vooral die van de crus zoals Morgon of Fleurie, waar granietrijke bodems de wijnen een fijne structuur en een unieke mineraliteit geven. Zie onderaan voor een typische wijn.
Kalksteen
Smaakprofiel: Kalksteenbodems staan bekend om het produceren van wijnen met een hoge aciditeit en een bepaalde krijtachtige of kalkachtige mineraliteit, die bijdraagt aan een gevoel van frisheid en levendigheid.
Voorbeeld: Chardonnay uit Chablis of Pinot Noir uit de Bourgogne, waar de kalksteenbodems deze wijnen hun kenmerkende frisse, minerale karakter geven.
Leisteen
Smaakprofiel: Wijnen van leisteenbodems hebben vaak een diepe mineraliteit die kan doen denken aan natte stenen of een ‘rookachtig’ karakter, naast een goede aciditeit.
Voorbeeld: Riesling uit de Moezel in Duitsland, waar de steile leisteenhellingen bijdragen aan de intense mineraliteit en het unieke smaakprofiel van de wijn.
Vulkanisch
Smaakprofiel: Vulkanische bodems kunnen wijnen voortbrengen met een unieke, bijna ‘rokerige’ mineraliteit, vaak met hints van zwavel of een ‘vuursteen’-achtige scherpte.
Voorbeeld: Assyrtiko van Santorini, Griekenland, waar de vulkanische asbodem zorgt voor wijnen met een uitgesproken mineraliteit en een bijna zilte frisheid.
Klei
Smaakprofiel: Kleirijke bodems staan bekend om het produceren van vollere, robuustere wijnen met een zekere ‘aardse’ mineraliteit, die diepgang en complexiteit kan toevoegen.
Voorbeeld: Merlot uit de rechteroever van Bordeaux, waar de kleibodems zorgen voor rijke, gestructureerde wijnen met een subtiele minerale ondertoon.
Het concept van mineraliteit in wijn blijft een fascinerend onderwerp van studie en discussie. Hoewel het directe verband tussen bodemsamenstelling en de smaak van wijn complex is en beïnvloed wordt door vele factoren, inclusief wijnmaaktechnieken en klimaat, biedt de associatie van bepaalde minerale kwaliteiten met specifieke bodemtypes een intrigerend venster op de interactie tussen terroir en wijn.
